شمش فولادی یک محصول میانی در جهت ساخت انواع مقاطع فولادی از جمله نبشی، تیرآهن، میلگرد، ورق و… است که همواره برای صاحبان صنایع و کارخانه های فولادی دارای اهمیت بوده است. دلیل این اهمیت بالا، وابستگی شدید کیفیت محصولات فولادی به نوع شمش استفاده شده می باشد. در صورتی که شمش فولادی مورد استفاده در ساخت مقاطع فولادی از عیار و کیفیت خوبی برخوردار باشد، محصول نهایی نیز دارای استحکام مناسبی خواهد بود.
محصولات میانی دیگر مانند اسلب و بلوم نیز جز شمش های فولادی محسوب می شود. به دلیل محبوبیت این محصول در بازار آهن آلات، کارخانه های فولادی زیادی در داخل کشور اقدام به تولید آن می کنند که در ادامه مقاله به معرفی مهم ترین تولیدکنندگان شمش فولادی در ایران می پردازیم.
شمش فولادی چیست؟
قطعاتی مستطیلی شکل و در اندازه طولی 2 متری می باشد که برای سهولت انجام جا به جایی به شکل ذوزنقه نیز تولید می شود. شمش اولین محصول میانی و قابل حمل بعد از فرایندهای فولاد‌سازی (پس از استخراج آهن و تولید فولاد خام) است که در ابعاد و اشکال قابل حمل توسط کارخانه ها تولید می شود. شمش با فرایند انجماد فلز مذاب در قالب های مختلف تولید می شود و در 4 نوع شمش دستی (Ingot)، بیلت (Billet)، بلوم (Bloom)، اسلب (Slab) در بازار عرضه می شود.
تولید شمش فولادی در ایران
بر اساس آمارهای منتشر شده و طبق گزارش سازمان بین المللی فولاد، کشور ایران با تولید 26.3 میلیون تن در سال 2020 جایگاه یازدهم دنیا را به خود اختصاص داده است. شرکت های فولادی زیادی در کشور با حمایت فراوان در حال تولید انواع محصولات فولادی و استیل می باشند که همگی نیازمند شمش های فولادی با کیفیت بالا می باشند. براساس این آمار تولید شمش، ایران مشکلی از لحاظ تامین و تولید شمش فولادی و واردات آن از خارج کشور نداشته و به خودکفایی رسیده است.
کارخانه های ایرانی از روش کوره قوس الکتریکی و کوره القایی در جهت تولید شمش استفاده می کنند. البته بیشتر کارخانه ها از کوره قوس الکتریکی برای ساخت شمش فولادی بهره می برند، زیرا تولید شمش با این کوره دارای کیفیت بالا بوده و هزینه کمتری نیز در بر خواهد داشت. کوره القایی بیشتر در کارگاه یا کارخانه های کوچک مورد استفاده قرار می گیرد زیرا میزان اکسیژن موجود در کوره در این روش قابل کنترل نیست که سبب کاهش کیفیت شمش فولادی می شود.
کارخانه های تولیدکننده شمش فولاد در ایران
با برنامه ریزی و مدیریت درست، کشور در مسیر توسعه در جهت تولید شمش فولادی قرار گرفت و در سال 2021 میزان تولید شمش فولادی خود را به 28.5 میلیون تن رساند و در جایگاه دهم دنیا قرار گرفت. تولید شمش فولادی یکی از مواردی است که هموراه دولت بر افزایش و توسعه آن تاکید بالایی داشته است. به همین جهت پیش بینی شده است با برنامه ریزی درست و افزایش ظرفیت تولید، کارخانه ها تا سال 2025 میزان تولید شمش فولادی را به 55 میلیون تن در سال برسانند.
دلیل این اقدام تولید شمش فولادی باکیفیت و صادرات آن به خارج کشور در جهت ارزآوری، تولید مقاطع فولادی باکیفیت، افزایش تولید محصولات فولادی و… می باشد. مهم ترین کارخانه های تولید شمش فولادی در کشور شامل موارد زیر می باشد:
- شرکت فولادی آلیاژی ایران
- مجتمع فولاد شاهین بناب
- ذوب آهن اصفهان
- فولاد خراسان
- فولاد هرمزگان
- فولاد مبارکه اصفهان
- فولاد خوزستان
- فولاد سیرجان
- کارخانه نورد فولاد یزد
- گروه ملی صنعتی فولاد ایران
مهم ترین تولیدکنندگان شمش فولادی در ایران کدام است؟
در مطالب فوق به برخی از تولیدکنندگان شمش فولادی در ایران اشاره شد. برخی از این شرکت های فولادی از اهمیت ویژه ای در این حوزه برخوردار می باشند و سهم بالایی در میزان تولید سالیانه شمش فولادی در کشور دارند. کارخانه های ذوب آهن اصفهان، فولاد مبارکه اصفهان، فولاد خراسان، فولاد خوزستان از مهم ترین آن است که در ادامه به آن ها خواهیم پرداخت.
کارخانه ذوب آهن اصفهان
عملیات اجرایی ساخت کارخانه ذوب از سال 1346 آغاز و با ایجاد کارگاه های کک سازی، اگلومراسیون و کوره بلند شماره ۱ در نیمه اول دی ماه ۱۳۵۰ ، بهره برداری از مجتمع با تولید چدن آغاز شد. ذوب آهن اصفهان هم اکنون از بزرگترین تولیدکنندگان مقاطع فولادی از جمله شمش فولادی است. یکی از محصولات مهم شرکت ذوب شمش های فولادی این مجموعه است و ظرفیت تولید سالانه 3.6 میلیون تن به صورت بلوم و بیلت را داراست.
کارخانه فولاد مبارکه اصفهان
عملیات اجرایی این مجتمع در سال ۱۳۶۰ آغاز گردید و در دوران جنگ ایران و عراق و در حالی که منطقه زیر حملات هوایی جنگنده های عراقی بود، بدست صنعتگران ایرانی ادامه یافت. فولاد مبارکه یکی از بزرگترین تولیدکنندگان ورق فولادی در کشور است که علاوه بر ورق فولادی این مجموعه تولیدکننده 7.2 میلیون تن شمش فولادی به صورت تختال است.
کارخانه فولاد خراسان
شرکت فولادی خراسان دارای 6 خط تولید ریخته گری پیوسته است که انواع شمش فولادی در سایزهای 130*130، 150*150 و 180*180 تولید می کند. این مجموعه ظرفیت تولید سالانه 1.4 میلیون تن را داراست.
کارخانه فولاد خوزستان
در بین تولیدکنندگان شمش فولادی، تنها فولاد خراسان به صورت تخصصی اقدام به تولید و عرضه آن در بازار می کند. این مجموعه ظرفیت تولید 3.8 میلیون تن شمش فولادی در سال را دارد و با طرح های توسعه جدید، بزودی به 5.2 میلیون تن در سال خواهد رسید. در شرکت فولاد خوزستان امکان سفارش انواع مقاطع فولادی از جمله شمش به صورت تخصصی وجود داشته و بیلت و بلوم این شرکت در گریدهای مختلفی از جمله ASTM A615 Gr60، St 3sp St 3sp St 44-2، BS 4449 B500B CK 45، ASTM A572GR50 و… تولید می شود.
